झट्ट हेर्दा लाग्दो हो, छाती भित्र पनि कसैले देश बोक्न सक्छ र ? यो शिर्षकलाई तपाई हाम्रो मन र मस्तिष्कले सहज ढंगले लिन सक्ला नसक्ला त्यो आफ्नो ठाउँमा छ आखिरमा सत्य सत्यनै हुन्छ । भनिन्छ संसार डुल्नेले आँफैलाई भुल्छ तर झुपडीनै भए पनि घर भुल्न सक्दैन । घर भनेकै मन्दिर हो । मन्दिर भनेकै देश हो । जहाँ आफ्नो पुर्खाको रगत,पसिना,समय र अतितले कोरेको सुन्दर चित्र हुन्छ । आफ्ना ब्याल्यकालका सुन्दर तस्विर सबैले कलेजोको पन्नामा लुकाएका हुन्छन् । प्रत्येक मानिसको मानसपटलमा आफ्ना बाल्यकालका स्मृतिका गहिरा छापहरू कोरिएर रहेका हुन्छन् । हाम्रो शरिरमा एक थोपा रगत,एक मुठी स्वास र मुटुको एक धड्कन रहे सम्म हामी जहाँ जहाँ भए पनि हाम्रो मानसपटल, मन ,मुटु र ह्रदयबाट देश कहिल्यै पनि मेटिन सक्दैन ।

संसार भर छरिएर रहेका एनआरएनए भनेका ती ब्यक्ति हुन जो आफ्नो दु:ख,गरिवी,बेरोजगारी,उच्च शिक्षा हाँसिल गर्न मात्रै नभई सामाजिक अन्याय,राजनीतिक प्रतिशोधको सिकार सँगै द्वन्दको चपेटाले थिलोथिलो भएर आफ्नो दुई मुट्ठी प्राण धान्न बँचेकुँचेको जीवन र सन्तानको सुन्दर भविष्यका लागि कठोर पाईला चाल्ने शाहसिक यात्री पनि हुन । जुन यात्रा देशका शासकहरू इमान्दार नहुँदा हिजो पूर्खाले पनि बाध्य भएर चाले आज हाम्रो पिंढिले पनि चाल्दै छन् । यो इच्छा होइन नेपालिहरूका छोराछोरिको लागी बाध्यता हो । यो पुस्ता भविष्यको लागि देश त छोड्छ तर आफ्नो भविष्यको साथ साथै आफुलाई पलपलमा पु:न देशसँग आफूलाई जोडिरहन्छन् । त्यसको ज्वलन्त उदाहरण रात,दिन काम गरेर विदेशी भूमिमा रगत,पसिना बगाएर नसुती,नखाई र भ्याई,नभ्याई कमाएको पैसा पेट काटेर आफ्नो देशमा बाबा-आमा ,श्रीमति छोराछोरी ,चाडपर्व, ईष्टमित्र आदि इत्यदिको लागी निरन्तर पैसा पठाई रहन्छन् । पल पल समृद्दिको ढोका खोलिरहन्छ ।

अझ सन् २०१८ लाई हेर्ने हो भने त अमेरिका बाट मात्र १७२ अरब पैसा रेमिट्यान्सको रुपमा नेपाल भित्रिएको छ । एनआरएनहरूले संयुक्त वा एकल लगानी गरेको रकम जोड्ने हो भने यो योगदानको हिस्सा अझै ठूलै हुन्छ । त्यती मात्रै कहाँ हो र बाढी ,पहिरो,भूकम्प जस्ता दु:ख दर्दमा देश दुख्दा गहभरी आँसु बोकेर गर्दै गरेको काम,खाँदै गरेको गाँस , आँगालोमा बेरिरहेको जहान परिवार,कागज पत्र,बर्षौ वर्षको कमाई ,चान पहिचान,सबै सबै छोडेर देशको दु:खमा मलम लगाउन दौडन्छन् प्रवासी नेपालीहरू । त्यो कुरा त्यहीं बस्ने बाबा आमालाई समेत कहिले पत्तै हुँदैन । कहिले यिनै एनआरएन बाढिले डुबाएको तराईमा छाम्न पुग्छन् त कहिले भूमरीको चपेटामा मलम लगाउन पुग्छ, । कहिले स”पहाडमा पहिरोले दु:खेको घाऊमा मलम लगाउन पुग्छन् त कहिले हिमालको दु:खमा सहायता बाँड्न पुग्छन् । बिध्यालय , पुस्तकालय खेलकुद आदि ईत्यादिमा भएका सहयोग त यहाँ बर्णन गरि साध्यै छैन ।
आज देशको गति,देशको अर्थतन्त्र अर्थात श्वासप्रस्वास नै रेमिट्यान्सले धानेको छ । एनआरएन सन् २००३ मा यूरोपमा जन्मदै गर्दा भोलीको हाम्रो देश ,भोलीको हाम्रो समाज ,भोलीको हाम्रो भविष्य उन्नत बाटोमा लम्काउन संसारमा छरिएर रहेका नेपालीका सिप,कला,पैसा,बुद्धी र बललाई एउटै ठाउँमा ल्याएर बलियो , समृद्द नेपाली समाजको सृजना गर्नु पर्छ भन्ने उद्देश्यले नै यो संस्था स्थापित भएको हो । अव त्यो दिन आउन धेरै टाढा छैन् । बीर गोर्खाली,भगवान बुद्ध,माता सीता,राजा जनक,संसारकै उच्च शिखर सगरमाथा र व्यासको तपोभूमीको देशलाई यिनैको कृपाले पनि एक दिन जुरूक्क उठाउने छ । संसार भरका एनआरएनको बुद्धिजिवि भेलाले पनि यसको संकेत दिईसकेको छ ।
प्रत्येक दुई वर्षमा नेपालमा हुने एनआरएनको भेलाले प्रत्येक वर्ष एउटा न्यानो आभाष हामी सबै माझ दिईरहन्छ । हामी तिम्रै काखमा छौ आमा, हरपल हाम्रो मन तिम्रै चिन्तामा,तिम्रै मायामा डुबिरहन्छ । हाम्रो भौतिक शरिर मात्रै बिदेशको भूमिमा रोबोट जस्तै भएर चलिराखे पनि मन मतिष्क भने गाऊँ घर तिरै दौडी रहेको हुन्छ । रात दिन काममा मात्र दौडाएर पनि ऊ रित्तै छ । ऊसले आफ्नो तन ,मन र धन देशलाई नै दिन्छ तर उसको छाती बिशाल छ, किनकि उसले आफ्नो छातीमा सँधै देश बोकेको छ र हिंडेको पनि छ ।

कहाँ सजिलो छ र प्रबासको जिन्दगी घरको भाडा,औषधि उपचार,बिजुली बत्ती,बिमा , गाडीको किस्ता ,लत्ताकपडा,लन्ड्री,खाना,नास्ता,फोन,कम्पुटर,एसी,हिटर लगायत अनगिन्ती बिलहरू सँग पौठे जोरि खोज्नु पर्ने दैनिकि । घरपरिवार बाट एक्लो भएर सुस्ताई रहनु पर्ने जिन्दगी । यहाँ बिरामी भए पनि सन्चै छु भन्ने बहाना बनाउनु पर्ने बाध्यता । कति कति हुन कति चुनौति र संघर्षका चाड्ग ।

त्यसका बाबजुद पनि देश देखि प्रदेश सम्म प्रत्येक नेपालीलाई एउटै मालामा उन्ने प्रयत्न एनआरएनले गरेको छ । सक्नेले पटक पटक देशमा गएर सहयोग गरेको छ भने नसक्नेले बर्ष भरिको मेहनतको पैसा आफ्ना अनगिन्ती आवश्यकतालाई थाँती राखेर पेट काटेर पनि वर्षको एक पटक कसैलाई उपहार लगेको छ भने कसैलाई सर सापट सहयोग गरेर पनि देशमा बिदेशी पैसा भित्र्याउने काम गरेको छ ।

जुन देशमा ऊ बस्छ,बिहान जुरूक्क उठेर उसले काममा जानु पर्ने बाटो जाम भएको छ कि छैन भन्ने उसले त्यो कहिल्यै सोच्दैन र हेर्दैन पनि । बरु बिहान उठ्ना साथ कान्तिपुर,अन्नपूर्ण लगायत सम्पूर्ण समाचार हेर्छ,सुन्छ र देशको सुखद समाचार खोज्छ । देशको दु:खद समचार बाट सबै भन्दा बढी दु:खी प्रवासी नेपाली नै बन्छ । कतिलाई थाह छैन होला “ देश देश भित्र भन्दा प्रवासमा बढि दुख्छ “। किनभने उसको तन,मन , धन र सपना सँधै देशमै छ । ऊ देशवाट दुरीको हिसावले जति टाढा हुन्छ । भूगोलको हिसावले जति दुर भए पनि भावनाको हिसावले उसले सिंगो देश सँधै छातीमा नै बोकेको हुन्छ । मातृभुमिकै पीडा र मायाले त एनआरएनए जन्मेको हो ।

त्यो दिन अव धेरै टाढा छैन् । नेपालीले बिदेश आएर सिकेको सीप,आर्जन गरेको ज्ञान,दु:ख गरेर कमाएको धनले अन्तमा देशकै उन्नति हुने हो । त्यो दिनमा हाम्रो देशको प्रगतिले पनि आकाश चुम्न सक्छ । अबको हाम्रो दोस्रो पुस्ताले बिकसित देशका योग्य युवाहरूकै हारहारिमा आफुलाई पनि उभ्याउँन थालिसकेका छन् । यो हाम्रो लागी निक्कै सकरात्मक र प्रेरणाको बिषय हो ।भोलि नेपाल सरकारले यो ज्ञान र सिपको अधिकतम सदुपयोग गर्न सक्यो भने देशको मुहार फेरिन सक्छ । दोस्रो हाम्रो संस्कार,हाम्रो भाषा,हाम्रो परम्परालाई जोगाउँदै दोस्रो पुस्ताले टेक्नोलोजी, नयाँ आविष्कार , ब्यापार , सीप र ज्ञानको भण्डार बोकेर देशलाई त्यसको उर्जा दिन फर्कियो भने यो इच्छा शक्ति र चाहनाले देशको काँचुली फेर्न धेरै समय नलाग्न सक्छ ।

एनआरएनहरूले आफ्नै कमाई,आफ्नै मेहनत,आफ्नै परिश्रम , आफ्नै लगानि , आफ्नै बलबुताले नै हो यति सम्म गर्न सकेका । न त उनीहरूले त्यस वापत तलव पाउँछन् न त कुनै मानसम्मान नै । जस्ले तलव र भत्ता लिएर केही गर्नुपर्ने हो ऊ पनि इमान्दार भइदिने हो भने सुनमा सुगन्ध हुने थियो । मलाई आश छ छाती भरी देश बोक्नेहरूले संसारको जुनसुकै कुनमा पुगेर ज्ञान , बिज्ञान , धन र इज्जतको लागी अहिले जस्तो सुकै युद्द लडे पनि , संघर्ष गरे पनि खालि त्यो नेपालको लागी नै हो । तसर्थ एकले थुकी सुकी सयले थुकी बगि भन्ने उखान हाम्रो समाजमा त्यसै चरितार्थ भएको होइन । समुन्नत समाज र देश निर्माणको लागी संसारभरका नेपालीहरूले हातेमालो गर्यौ भने हाम्रो अगाडी असंम्भव भन्ने अव शब्द रहँदैन । खालि अव हामी एकजुट भएर केही गरौ भन्ने इच्छा शक्ति र सकरात्मक सोचको मात्र खाँचो छ ।

( यस लेखका लेखक सर्वज्ञ वाग्ले आसन्न एनआरएन अमेरिकाको निर्बाचनका क्षेत्रिय उपाध्यक्षका उमेदवार हुनुहुन्छ )

१८ बैशाख २०७६, बुधबार ०५:४१ मा प्रकाशित